Δελφικά Παραγγέλματα: Φωτίζοντας τον δρόμο για την Ευτυχία...

Πριν από χιλιάδες χρόνια, σε μια απόκρημνη ερημική πλαγιά, στον τόπο που θεωρούνταν το κέντρο του κόσμου, χτίστηκε από τους πιστούς της εποχής το ιερό του Απόλλωνα και το μαντείο των Δελφών. Τον τόπο αυτό επισκέπτονταν πλήθος Ελλήνων σε κάθε κρίσιμη ιστορική στιγμή, επιθυμώντας να ακούσουν κάποιο χρησμό που θα τους βοηθούσε στη λήψη σημαντικών αποφάσεων. Το μέρος θεωρήθηκε τόπος σοφίας και ερευνάται μέχρι και σήμερα, καθώς αποτελεί το σημείο όπου με πρωτόγνωρη ισορροπία κατόρθωσαν να συνυπάρξουν η φιλοσοφία, η θρησκεία, η πολιτική και η τέχνη.

Κατά τον 6ο προχριστιανικό αιώνα, στο ναό των Δελφών, καθώς και στις στήλες που κοσμούσαν περιμετρικά το Μαντείο, χαράχτηκαν ρητά που απέδιδαν τη σοφία του τότε ελληνικού κόσμου. Τα ρητά αυτά, που ονομάστηκαν «Δελφικά Παραγγέλματα», ήταν λακωνικά αποφθέγματα 2-5 λέξεων συμβουλευτικού χαρακτήρα που στο συνδυασμό τους δημιουργούσαν μια πλήρη ηθική διδασκαλία. Η ιδιόρρυθμη αυτή μορφή διδασκαλίας, ωστόσο, απευθυνόταν στον φιλοπερίεργο κι ανήσυχο άνθρωπο και διέφερε εκ διαμέτρου από οποιαδήποτε μορφή θρησκευτικού προσηλυτισμού ή κηρύγματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ιερείς του μαντείου ήταν καθαρά εκτελεστικά όργανα: όντας υπεύθυνοι για την τέλεση των θυσιών και τις λοιπές θρησκευτικές πρακτικές, δεν έδιναν συμβουλές, δεν άκουγαν εξομολογήσεις και δεν … προέτασσαν το δάχτυλο στους επισκέπτες σε τόνο θρησκευτικού διδακτισμού. Τα ρητά βρίσκονταν εκεί, για να τα διαβάσει ο ενδιαφερόμενος ή να τα περιφρονήσει ο βιαστικός. (Άραγε υπήρχαν και τέτοιοι;! )

Τα Δελφικά Παραγγέλματα, που αρχικά θεωρούνταν προτροπές του θεού Απόλλωνα, μεταγενέστερα αποδόθηκαν στους Επτά Σοφούς της Αρχαιότητας και χαρακτηρίστηκαν από τον Παυσανία ως «ωφελήματα» για τη ζωή του ανθρώπου. Και πράγματι τέτοια ήταν, αν αναλογιστεί κανείς πως σε βάθος χρόνου η αξία τους απέδειξε την διαχρονικότητά της. Στον πρόναο του ναού δέσποζε σε μια συναρπαστικά αρμονική τριαδικότητα το σπουδαιότερο φιλοσοφικό μήνυμα:

«ΓΝΩΘΙ ΣΕΥΑΤΟΝ» - [ΔΕΛΦΙΚΟ ΕΨΙΛΟΝ] - «ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ»

Μάθε τον εαυτό σου καλά, συμβιβάσου με την ανθρώπινή σου φύση, έχε γνώση των δυνάμεων αλλά και των αδυναμιών σου. Στην ίδια κατεύθυνση πάσχιζε επί σειρά ετών ο φιλόσοφος Σωκράτης ώστε να καθοδηγήσει τον εκάστοτε συνομιλητή του, βοηθώντας τον μέσω της μαιευτικής μεθόδου να «γεννήσει» την αλήθεια που κυοφορεί - γιατί όλοι άλλωστε κυοφορούμε την αλήθεια. Κι όταν η αλήθεια αυτή δει το φως, έχουμε γνωρίσει τον εαυτό μας και τότε μπορούμε να δούμε καθαρότερα το δρόμο που οδηγεί στην ευτυχία. Ωστόσο, η διαδικασία απαιτεί σύνεση: όλα αυτά πρέπει να γίνουν με γνώμονα το μέτρο και την αριστοτελική μεσότητα. Περίπου δύο χιλιάδες χρόνια μετά ο σκεπτικιστής φιλόσοφος Ρενέ Ντεκάρτ θα διατυπώσει τη φράση «cogito ergo sum». Η γνώση για οτιδήποτε υπάρχει στον εξωτερικό μας κόσμο βασίζεται σε ιδέες και οι ιδέες είναι προϊόντα της διανοητικής μας ικανότητας. Έτσι, όταν σκεπτόμαστε αφενός γνωρίζουμε ότι σκεπτόμαστε και αφετέρου, μέσω της σκέψης μας, μπορούμε να γνωρίσουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει. Η βάση του σκεπτικισμού είναι η αμφιβολία κι ο πρώτος για τον οποίο πρέπει να αμφιβάλλουμε είναι ο ίδιος μας ο εαυτός.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα μας κληροδότησαν άλλα 144 γραπτά ωφελήματα, μεταξύ των οποίων είναι και τα εξής:

Το κάθε ένα γραμμένο με σεβασμό στην ανθρώπινη φύση και στο δικαίωμα του σφάλματος, δίνει την εντύπωση ότι οι φιλόσοφοι της εποχής εκείνης πριν αναζητήσουν το φως ειχαν γνωρίσει το σκοτάδι και πριν μιλήσουν για αρετή, γεύτηκαν την κακία.

Ποιος θα μπορούσε, άραγε, να παραβγεί μαζί τους στην σοφία;